ما در زمانی زندگی می کنیم که سومری ها 5000 سال قبل اختراع کردند! - آب مایه حیات

به گزارش آب مایه حیات، ممکن است بعضی کنجکاو شده باشند که چرا ساعت ها را به 60 دقیقه و روز ها را به 24 ساعت تقسیم بندی نموده ایم و چرا مثلاً مضربی از 10 یا 12 را انتخاب نکردیم؟ پاسخ ساده اش این است که مخترعان زمان بر اساس نظام ده تایی (بر مبنای 10) یا 12 تایی (بر مبنای 12) عمل نمی کردند بلکه بر مبنای نظام 60 تایی (بر مبنای 60) عمل می کردند.

به گزارش راهنماتو، از نظر مخترعان سومری که اولین بار حرکات آسمان ها را به فواصل قابل شمارش تقسیم بندی کردند، 60 عددی عالی بود.

چرا 60 عددی مفید بود؟

عدد 60 بر 1، 2، 3، 4، 5، 6، 10، 12، 15، 20 و 30 قسمت مساوی تقسیم پذیر است. در ضمنً منجمان باستان عقیده داشتند که هر سال 360 روز دارد، عددی که 6 عدد 60 را در خود جای داده است. امپراتوری سومری دوام نداشت. اما بعد از بیش تر از 5000 سال دنیا هنوز به تصویری که آن ها از زمان ساختند متعهد مانده است.

زمان سومری

بسیاری از تمدن های باستان گذر زمان را تقریبی تخمین زده بودند. برای شان روشن بود که با بالا آمدن خورشید روز آغاز و با پایین رفتن آن روز تمام می گردد. آنچه از وضوح کم تری برخوردار بود گذر هفته ها، ماه ها و سال ها بود؛ با این حال، این موارد نیز به صورت تقریبی به وسیله مردمان باستان تخمین زده شده بودند.

یک ماه طول مدتی بود که چرخه قمری صورت می گرفت، اما یک هفته مدت زمانی بود که یکی از مراحل چرخه قمری رخ می داد. سال را می توانستند بر مبنای تغییر فصل ها و موقعیت نسبی خورشید تخمین بزنند.

وقتی اوج خورشید معین شد، اندیشمندان توانستند تعداد طلوع و غروب ها را تا رسیدن به اوج دوباره خورشید بشمرند. بر اساس این روش، مصریان، مایا ها و بابلی های باستان، و تمدن های دیگر، معین کردند که سال 360 روز دارد.

با این وجود، منجمان و ریاضیدان های سومری بودند که اولین بار به صورت نظام مند گذر زمان را تقسیم بندی کردند. اثر آن ها به طور گسترده ای مورد پذیرش نهاده شد و در سراسر اوراسیا پخش شد.

نظام 10 تایی نخستین نظام شمارش نبود

نظام 10 تایی امروز پرکاربردترین مبنای عددی است. علتش آن است که انسان ها 10 انگشت دارند و کار شمردن بر مبنای عدد 10 به شکل حاضر و آماده برای شان فراهم است. درباره اختراع نظام شمارش 10 تایی ادعا های زیادی هست و به تعابیر متفاوت گفته می گردد که یونانی ها (در حدود 300 قبل ازمیلاد)، چینی ها (100 قبل ازمیلاد) و هندی ها (حدود 100 بعد از میلاد) آن را اختراع کردند.

درباره خاستگاه سیستم 12 تایی اطلاعات کم تری وجود دارد. هرچند به نظر می رسد که این نظام به صورت مستقل در زبان های نیجری، چینی و بابلی شکل گرفته و احتمالاً بر مبنای عقیده به 12 نشانه طالع بینی بوده است. با این حال سومری هایی که نظام شمارش بر مبنای عدد 60 را در هزاره سوم قبل ازمیلاد اختراع کردند، قبل از همه این موارد بودند.

اختراع نظام 60 تایی به وسیله سومری ها

سومری ها در وهله نخست به این علت عدد 60 را ترجیح می دادند که خیلی آسان بخش پذیر بود. عدد 60 و مضرب هایش هم به جای مانده های کم تری داشتند و هم به جای مانده های شان دهگان های تکراری (مثل 1/3 =0.333.)، مفهومی که آن موقع سومری ها نمی توانستند درک نمایند، نداشت.

آکدی ها در سال 2400 قبل ازمیلاد و آموری ها (همان بابلی ها) در سال 1800 قبل ازمیلاد سرزمین سومری ها را فتح کردند. هر دو قدرت حاکم نظام 60 تایی سومری ها را نظامی راحت تشخیص دادند و آن را در ریاضیات خود تلفیق کردند.

بنابراین، عقیده تقسیم کردن زمان به 60 واحد دوام آورد و در سرزمین های شرقی شامل ایران باستان، هند و چین و همین طور سرزمین های غربی شامل مصر، کارتاژ و روم، توسعه پیدا کرد.

این نظام با کار منجمان چینی که یک زمان 12 ساعتی بر مبنای ستارگان کشف نموده بودند (و بیش تر نظری بود، زیرا مردم بر مبنای خورشید زندگی می کردند) تداخلی نداشت و آن را تحسین می کرد. این نظام بعلاوه با استراتژی های نظامی امپراتوری، به خصوص تقسیم نگهبانی در شب به چند مرحله، هم خوانی داشت. مصری ها 3 شیفت نگهبانی در شب داشتند، اما رومی ها 4 شیفت.

با پیشرفت یونانی ها و مسلمانان در هندسه، معین شد که 360 فقط طول زمانی که زمین به دور خورشید می چرخد نبود بلکه برترین میزان یک دایره کامل بود.

بنابراین، نظام شمارش بر مبنای عدد 60 جایش را در تاریخ محکم تر کرد و برای ریاضیات و مسیریابی (زمین به درجات طولی و عرضی تبدیل شد) ضروری دانسته شد. نهایتاً، با اختراع ساعت در قرن چهاردهم، چهره مدور ساعت به ربع های منظم مبتنی بر 60 تقسیم شد و به هر دقیقه 60 ثانیه داده شد.