کامران شیردل: پازولینی نگاه من را به جهان باز کرد - آب مایه حیات

به گزارش آب مایه حیات، تهران (پانا) - در مراسمی با حضور جمعی از منتقدان و هنرمندان چاپ نو کتاب تنها در قاب درباره زندگی و آثار کامران شیردل در خانه هنرمندان ایران رونمایی شد.

به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، مراسم رونمایی از چاپ نو کتاب تنها در قاب نوشته علیرضا ارواحی درباره کامران شیردل شامگاه پنجشنبه 23 دی در سالن جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار گردید.

در ابتدای این مراسم بهشاد فرجی مجری برنامه توضیحاتی درباره این کتاب و سلسله نشست های وقت خوب که به وسیله نشر خوب برگزار می گردد و در پی چاپ دوم تنها در قاب به این کتاب در این نوبت اختصاص یافته، ارائه کرد.

در ادامه ویدیویی که به وسیله مجموعه درنگ درباره زندگی و زمانه کامران شیردل تهیه شده بود، پخش شد.

یوریک کریم مسیحی نویسنده، عکاس و منتقد هنری در ادامه روی سن رفت و گفت: من به دو نکته درباره آثار شیردل می پردازم؛ یکی عکس هایش و دیگری به طور معین درباره فیلم اون شب که بارون اومد. در کتابی عکس های او منتشر شده است. عکس های او نشان می دهد دید بصری و فیلمسازی فوق العاده ای داشته و عکاسی برای او چرک نویس و ماده اولیه اثر بوده است. او به من گفت در پشت صندوق عقب یک پیکان می خواسته برای فیلم صبح روز چهارم تراولینگ معروفش را بگیرد و استاد نجات الهی هم در آن روز کشته شد و همه عکس های ما از آن روز احتمالا به وسیله شیردل ثبت شده است. او در ماشین شروع به عکاسی می نماید و اگر نگاتیوهایش را به ترتیب کنار هم بچینیم و تبدیل به یک نما گردد، یک تراولینگ طولانی از دقایق رخداد این حادثه داریم که نشان از درک و فهم عکاسانه کامران شیردل دارد.

وی ادامه داد: او مستندسازی پایبند به راستگویی است و وقتی می خواهد در اون شب که بارون اومد درباره دروغ فیلم بسازد، اثرش مایه معمایی پلیسی دارد. این اولین فیلم او است که از صراحت در آن فاصله می گیرد و موضع گیری مستقیم ندارد.

در ادامه دو ویدیو از گفته های ژان میشل فرودون سردبیر سابق کایه دو سینما و امیر نادری درباره کامران شیردل پخش شد.

فرودون در آن بیان نموده بود: اگر قرار باشد درباره کامران شیردل حرفی بزنم، باید بگویم او مردی دارای مناعت طبع است و ویژگی هایش در کارهایش نمود دارد که البته به نظر من همین بخشی از توانمندی اوست. او در مقام یکی از اهالی سینما کارهای بزرگی برای سینمای جهان و ایران انجام داده است. فیلم اون شب که بارون اومد او چشم گیر و بسیار مهم است؛ برای طرح پرسش درباره سینما به سبک فلاهرتی است. وقتی ادامه فعالیت شیردل در مقام فیلمساز با دشواری انجام شد راه اندازی جشنواره ها بخش مهم دیگری از فعالیت هایش شد که تاثیر مهمی بر سینما داشته است.

امیر نادری نیز در پیغام خود عنوان نموده بود: کامران شیردل به ما یاد داد چطور می توان واقعا با دوربین نوشت و آنچه در قلب مان است با انگشت ها و حرکت دوربین دنبال کرد، هیچ لحظه ای را از دست نداد و این را در چند فیلم او به ویژه اولین فیلمش درباره ندامتگاه زنان می توانیم ببینیم. من شانس این را داشتم که شاگرد او باشم و بسیار به من یاد داده است.

وی خطاب به شیردل گفته بود: فیلم های تو می مانند و فرقی ندارد چه زمانی ساخته شده باشند بلکه راه نوی را باز می نمایند. تو تمام هنرهای دیگر را بدون اصرار بر این کار به نوعی وارد فیلم هایت نموده ای.

ویدیوی بعدی به گفته های کامران شیردل اختصاص داشت.

شیردل در این ویدیو بیان نموده بود: در زمستان 44 به ایران برگشتم تا خانواده ام را ببینم و به اصطلاح پایم گیر کرد. پدرم فردی ملی بود و من با مسائل سیاسی عجین بودم و پا به پای او ایران را درنوردیدم. فردای روزی که رسیدم از سفارت ایتالیا به من پیشنهاد کاری برای ساخت اثر درباره یک شرکت اکتشاف نفتی ایتالیایی دادند. من آمده بودم ایران کار کنم اما 17 سال بود از ایران دور بودم. یک شب با مدیر آن شرکت شام می خوردیم، به او گفتم من مستند نساخته ام، او با من قرادادی امضا کرد، در روزهای بعد به من زنگ زد و به دفترش رفتم و دیدم نگران است و گفت همزمان با من آن شرکت با کارگردانی ایتالیایی نیز برای ساخت مستند صحبت نموده و او برناردو برتولوچی است. من گفتم او دوست من است و من کار را به برتولوچی منتقل کردم. او به تهران آمد و در هتل پالاس ماند، برتولوچی آن موقع کارگردان محبوبی بود اما به دلیل اینکه دو فیلم اول سیاه و سفیدش نفروخته بود علیرغم اینکه از خانواده بزرگ فرهنگی بود، کنار گذاشته شده بود.

وی در ادامه گفته بود: من در سکوت کار او را می دیدم و به ویژه به لحاظ فنی دقت می کردم. زیرا به لابراتوار علاقه زیادی داشتم. همزمان با برتولوچی در تهران گردش می کردیم. کوره پزخانه ها و فقر حیرت انگیز آنجا را دیدم. من و برتولوچی هر دو شاگرد پازولینی بودیم و او چشم ما را به جهان باز کرد. ما در دورانی فیلم ساختیم که چندان فستیوال و جایزه بردنی در کار نبود و این درد نسل امروز سینماگر است. ما نهایتا می خواستیم با فیلم هایمان جواب استادان خود را بدهیم که آیا آن ها کار ما را دوست خواهند داشت یا نه و برای جشنواره ها فیلم نمی ساختیم.

در ادامه برنامه بابک کریمی نویسنده و منتقد روی سن رفت و درباره کتاب تنها در قاب بیان نمود: در تحلیل هر کتاب باید توجه کنیم نسبت آن با اکنونیت ما چیست. سینمای نوین ایران پر از فراموش شدگان است و مساله اصلی این است چطور می توان آن ها را به متن آورد؟ تا از میراث شان صحبت کنیم.

کریمی ادامه داد: درباره ساختار کتاب تنها در قاب که نقطه عطف آن است باید بگویم که چند مطلب درباره آن بعد از چاپ نوشته شد و عده ای انتقاد کردند. اما خیلی از کتاب ها قراردادی درون متنی دارند که خود به ما توضیح می دهد چطور باید آن ها را بخوانیم. شالوده این بر عدد 12 پایدار است و بخش خودنوشت 12 دوره زندگی شیردل را آنالیز می نماید. دو پیوست و 12 مقاله و جستار دارد. هر کدام به منزله یک پلان هستند و به بخش اول ارجاع دارند و گفتار متن 12 فیلم کامران شیردل نیز بخش دیگری از کتاب است که همگی دائم به هم ارجاع داده می شوند.

علیرضا ارواحی نویسنده کتاب تنها در قاب سخنران بعدی این مراسم بود. وی گفت: معضلی درباره کتاب های پرتره وجود دارد که در آن به یکسری گفت وگوهای شفاهی معمولا اکتفا و آن ها در ادامه ساختارمند شده و چاپ می گردد. اما من در طول نگارش این کتاب متوجه شدم خیلی از اطلاعات موجود درباره کامران شیردل به لحاظ تاریخی نادرست است. بنابراین نگارش این کتاب بیش از سه سال وقت گرفت و صحت سنجی اطلاعات بخش مهمی از آن بود.

وی اضافه کرد: احتیاج است در این نوع کتاب ها حتما نگاه پژوهشگرانه وجود داشته باشد.

ویدیویی از نوید پورمحمدرضا منتقد درباره این کتاب نیز بخش پایانی مراسم بود.

وی بیان نمود: در روز اولی که کتاب به دستم رسید بدون وقفه بخش خودنوشت را خواندم. در هفته های بعد مقالات تحلیلی را مرور کردم. بخش اول کتاب خودزندگینامه است و ما معمولا این آثار را با تفصیل و جزییات زیاد به یاد می آوریم. در واقع فرم کلاسیک خودزندگینامه ها از این قانون تبعیت می نماید اما این بخش از کتاب تنها در قاب، شکل و شمایل مدرنی دارد و می توان آن را جستار خطاب کرد.

وی اضافه کرد: این بخش دلیل و معلولی حرکت نمی نماید و همه جزییات را مفصل برای مخاطب توضیح نمی دهد. بیشتر از استراتژی سینمایی بهره می برد که شبیه به شکلی از تدوین است که با نئوریالیسم شروع شد و نامش تدوین گسسته است و گویی متناسب با سلیقه خود کامران شیردل.

پورمحمدرضا خاطر نشان کرد: این روایت از همان ابتدا قراری با مخاطب می گذارد که زندگی راوی تا جایی با مخاطب در میان گذاشته می گردد که نسبت و پیوندی با فیلمساز بودن و حرفه اش داشته باشد. البته نه به این معنا که صمیمیت و عاطفه ندارد. بلکه گزیده تر است.